Svijet se oprašta od velikana: Ivković zadužio svjetsku košarku

Odlazak legende. Košarkaški svijet se oprašta od velikana Dušana Dude Ivkovića.

Ivković je jedan od najuspješnijih evropskih trenera u istoriji, u neku ruku bio je predodređen za košarku. Porodična kuća nalazila se preko puta Radničkog iz Beograda, sa čijeg terena je stalno odzvanjao zvuk lopte.

– Otac mi je dao istrajnost, upornost i vjeru u rad i naučio me da je porodično vaspitanje temelj. Jednom mi je rekao: Sine, bolje je biti dobar zanatlija nego loš intelektualac, rekao je jednom prilikom Dušan Ivković koji je diplomirao na Rudarsko-geološkom fakultetu u Beogradu, ali je još za vrijeme studija odlučio da je košarka njegov put, a trenerski posao njegov poziv.

Prvu stipendiju od košarke dobio je 1968. Trenersko dokazivanje počeo je po povratku sa odsluženja vojnog roka, 1971, kada je preuzeo juniorski tim Radničkog. Već u trećoj sezoni, 1973/74, vodio je ekipu do titule juniorskog prvaka Jugoslavije. Koliki je to podvig bio vidi se i po tome što je u to vrijeme Prvenstvo Jugoslavije bilo vjerovatno najkvalitetnija nacionalna liga u Evropi, a svi vodeći klubovi su imali jake mlađe kategorije. Uspjesi u Radničkom bili su preporuka za reprezentaciju, pa je tako na Evropskom juniorskom prvenstvu u Santijago de Komposteli, 1976. godine, bio pomoćnik selektoru Luki Stančiću. Reprezentacija Jugoslavije osvojila je, mimo očekivanja, zlatnu medalju, savladavši u finalu Sovjetski Savez (92:83) za koji su tada igrali budući asovi evropske košarke Tkačenko, Belostenji, Tarakanov i Lopatov.

– Osvojili smo zlato zahvaljujući timskom duhu i velikom radu iza kojeg je stajala čvrsta ruka Luke Stančića. On je bio jedan od najvećih trenerskih entuzijasta i zanesenjaka čija predanost je bila temelj uspjeha te generacije koju je domaća javnost otpisala pred put u Španiju, istakao je svojevremeno Dušan Ivković.

Po povratku sa tog šampionata, počeo je profesionalnu karijeru u Partizanu, u vrijeme kad je Jugoslavija izrastala u svjetsku silu u košarci. U prvoj sezoni (1977/78) bio je pomoćnik Ranka Žeravice, od koga je preuzeo prvi tim i odmah donio tom klubu najuspješniju sezonu (1978/79) do tada: osvojio je oba trofeja u Jugoslaviji – prvenstvo i kup – i evropski Kup „Radivoja Koraća“. U Partizanu je proveo dvije sezone (1978-80) na mestu šefa stručnog štaba, trenirajući jedan od najčuvenijih tandema u istoriji košarke van Amerike: Dragan Kićanović – Dražen Dalipagić.

Od 1976. do 1980. bio je selektor u mlađim selekcijama Jugoslavije. Na evropskim prvenstvima je osvojio tri medalje: srebro za kadete (1977) i juniore (1980) i bronzu za juniore (1978). Sa seniorima je bio šampion Balkana 1980.

Od 1980. godine Grčka je, pored Jugoslavije i Srbije, bila njegova glavna adresa. Tada je potpisao za Aris (1980-82) u kojem je trenirao, pored ostalih, Nikosa Galisa. Iz Soluna se vratio u svoj Radnički (1982-84) i preuzeo univerzitetsku reprezentaciju Jugoslavije s kojom je u Edmontonu 1983. osvojio srebrnu medalju. U finalu, pred 10.000 gledalaca, Kanada je pobijedila sa 83:68 i osvojila zlato. To je bila ogromna senzacija, jer Kanađani su u polufinalu izbacili selekciju SAD za koju su igrale buduće zvezde NBA Čarls Barkli, Karl Meloun, Kevin Vilis, Džoni Doukins…. U finalu su, pored ostalih, igrali Bil Venington (Kanada) i Dražen Petrović (Jugoslavija) koji su takođe stigli do najbolje lige svijeta.

Poslije Radničkog, Ivković je radio u Šibenki (1984-87) iz koje prešao je u Vojvodinu (1987-90). U Novom Sadu proveo je posljednje tri sezone u svojoj zemlji. Kao pomoćnik selektora Jugoslavije Krešimira Ćosića, osvojio je bronzanu medalju na Svetskom prvenstvu u Španiji 1986.

Poslije šampionata u Atini postao je selektor Jugoslavije s kojom je početkom jula 1987. imao vatreno krštenje na Univerzijadi u Zagrebu. Jugoslavija je u finalu savladala SAD (100:85) koju je vodio trener Majk Križevski. Maltene čitav taj američki sastav je završio u NBA: Mič Ričmond, Bi-Džej Armstrong, Šon Eliot, Deni Feri, Mark Brajant, Erik Lekner, Metju Bulard… Jedan od najvećih talenata među njima bio je Bili King, budući generalni menadžer Bruklin Netsa i Filadelfije. Za Jugoslaviju su takođe igrali košarkaši koji su poslije nastavili u NBA: Dražen Petrović, Vlade Divac, Toni Kukoč, Dino Rađa, Žarko Paspalj, Stojko Vranković.

Ivković je vodio posljednju generaciju SFR Jugoslavije, koji su neki nazivali „Bijelim timom snova“: Dražen Petrović, Aleksandar Đorđević, Predrag Danilović, Toni Kukoč, Žarko Paspalj, Dino Rađa, Vlade Divac… Poslije srebrne medalje na Olimpijskim igrama u Seulu 1988, osvojena su tri zlata u nizu: dva na evropskim prvenstvima (Zagreb 1989, Rim 1991) i jedno na Svjetskom šampionatu u Buenos Ajresu 1990. Posle Univerzijade u Zagrebu, Ivković je 1990. još dva puta savladao Majka Križevskog: u finalu Igara dobre volje u Sijetlu (85:79) i polufinalu Svjetskog prvenstva (99:91). I taj američki tim imao je u sastavu košarkaše koji će napraviti uspješne karijere u NBA: Alonzo Morning, Keni Andesrson, Kris Getling, Kristijan Lejtner, Bili Ovens… Od 12 igrača svi su igrali u NBA osim Henrija Vilijamsa.

Od raspada Jugoslavije, 1991. godine, radio je samo u grčkim i ruskim klubovima. Prvo se vratio u Solun, gdje je preuzeo PAOK (1991-93) kome je donio najbolje rezultate u klupskoj istoriji: šampion Grčke (1992) i treći u Evropi na završnom turniru Evrolige u Atini (1993). Zatim je otišao u Atinu, u Panionios (1994-96). Tih godina je i dalje bio selektor SR Jugoslavije, iako reprezentacija nije mogla da se takmiči zbog sankcija Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija (1992-95).

Politička odluka da se SR Jugoslaviji zabrani da učestvuje na Olimpijskim igrama u Barseloni 1992, najbolniji je trenutak u nkarijeri. Odmah po povratku na međunarodnu scenu, SR Jugoslavija je osvojila zlato, na Evropskom prvenstvu u Atini 1995, poslije pobjede protiv Litvanije (96:90). Poslije tog takmičenja, Ivković je svojom voljom prepustio klupu pomoćniku Željku Obradoviću uz koga je ostao kao savjetnik i učestvovao u osvajanju srebrne medalje na Olimpijskim igrama u Atlanti 1996. i dve zlatne, na Evrobasketu u Barseloni 1997. i Svetskom šampionatu u Atini 1998.

U sezoni 1996/97. osvojio je svoju drugu „triplu krunu“ u klupskoj karijeri. Poslije Partizana, ponovio je to sa Olimpijakosom koji je pored prvenstva i kupa Grčke podigao i trofej Evrolige. U finalu Evrolige u Rimu, Olimpijakos je savladao Barselonu sa 73:58. U glavnoj ulozi bio je Dejvid Rivers (26). Poslije odlaska sa klupe pirejskih crveno-bijelih, ostao je u Atini. Vodio je AEK (1999-01) s kojim je osvojio Kup Saporte (2000).

Za mnoge je bilo veliko iznenađenje kada je ljeta 2002. godine došao u moskovski CSKA, klub velike tradicije, koji je u to vrijeme bio daleko od stare slave. Ivković je krenuo od nule, preuzevši u isto vreme i trenerski posao i organizaciju kluba. U naredne tri godine ekipa je stizala do fajnal-fora Evrolige, osvojila sva tri Prvenstva Rusije i jedan domaći kup. Zbog preporoda kluba, Ivković je nazvan „arhitektom modernog CSKA“. Odatle je prešao u drugi najveći moskovski klub, Dinamo (2005-07) s kojim je osvojio Kup ULEB-a (2006).

Iako je stalno isticao da ne planira da se vraća tamo gdje je nekada radio, na molbu ljudi iz Košarkaškog saveza Srbije – prije svega počasnog generalnog sekretara FIBA Bore Stankovića – preuzeo je reprezentaciju 2008. godine. S njom je krenuo iz kvalifikacija za Evropsko prvenstvo u Poljskoj 2009. i stigao do srebrne medalje (poraz u finalu od Španije). Srbiju, koja je kao najmlađi tim bila najprijatnije iznenađenje na Evrobasketu, naredne godine vodio je na Svetskom šampionatu u Istanbulu, na kojem je zauzela četvrto mjesto. Srbija je bila na korak od finala, ali je bez njega ostala u poslednjim sekundama susreta protiv Turske, poslije sudijskog previda (Tunčeri nagazio aut-liniju), što je kasnije zvanično potvrdio i tadašnji predsednik FIBA Ivan Menini.

Dok je vodio reprezentaciju Srbije (2008-13), Ivković se vratio na klupu Olimpijakosa (2010-12) s kojim je napravio najveći podvig u istoriji Evrolige. Klub iz Pireja je u meču za titulu, u Istanbulu 2012. godine, gubio sa 19 poena razlike od CSKA, 11 minuta prije kraja, ali je uspio da pobijedi sa 62:61. Koš odluke, uz zvuk sirene, postigao je Jorgos Pridezis poslije dodavanja Vasilisa Spanulisa. Te godine ekipa je osvojila i domaće prvenstvo. Ivković je karijeru završio u Anadolu Efesu iz Istanbula (2014-16). Sa tim klubom bio je najbolji u dva takmičenja 2015. godine, Kupu Turske i Super kupu Turske.

Pored svih trofeja, priznanja i igrača koje je izveo na put, ostaće upisano da je Dušan Ivković jedini trener koji je osvojio četiri različita evropska klupska takmičenja: Kup Koraća (1979), Kup Saporte (2000), Evroligu (1997, 2012) i Kup ULEB-a (2006). Godine 2017. dobio je dva značajna priznanja. Evroliga ga je proglasila za svoju legendu (Legend Award), dok ga je FIBA uvrstila u svoju Kuću slavnih u Ženevi. U „klasi 2017“ Kuće slavnih našli su se i američki „Tima snova” (Barselona 1992), Šakil O` Nil (SAD), Toni Kukoč (Hrvatska), Pero Kameron (Novi Zeland), Miki Berkovic (Australija), Valdis Valters (Letonija) i Razija Mujanović (BiH).